Wat zijn voedingsstoffen en welke heb je nodig?

Voedingsstoffen zijn essentiële componenten van voeding die het lichaam voorzien van energie en de bouwstenen die het nodig heeft om goed te functioneren. Ze kunnen worden onderverdeeld in verschillende groepen, waaronder koolhydraten, vetten, eiwitten, alcohol, vitaminen en mineralen. Al deze voedingsstoffen heeft je lichaam nodig. 

Voedingsstoffen kunnen ingedeeld worden in de volgende groepen:

• Koolhydraten – Vetten – Eiwitten
leveren energie en zijn essentiële voedingsstoffen (macronutriënten)

• Vitaminen – Mineralen
Leveren zelf geen energie, maar zijn wel essentiële voedingsstoffen
(micronutriënten)

• Alcohol
Levert energie maar is geen essentiële voedingsstof

Koolhydraten zijn enorm belangrijk voor het menselijk lichaam:

• Leveren 40-80% van energie inname
• Koolhydraten zijn de voornaamste energiebron die in de spiercellen in de vorm van glycogeen liggen opgeslagen

Soorten koolhydraten
Koolhydraten kunnen worden onderverdeeld in:

• enkelvoudige-
• meervoudige- 
• verteerbare-
• onverteerbare koolhydraten

Alle koolhydraten worden tijdens de spijsvertering afgebroken tot enkelvoudige suikers, ook wel glucose genoemd. Glucose, afgeleid van koolhydraten, is de belangrijkste brandstof voor het lichaam en wordt gebruikt door de hersenen en spieren. Glucose komt via het bloed in de lichaamscellen, vervolgens wordt in deze cellen de glucose verbrand. Hierdoor komt energie vrij. 

Gevolgen van een tekort aan glucose
Een tekort aan glucose kan nadelige effecten hebben. Wanneer het lichaam een tekort aan glucose ervaart wordt er glucose gevormd uit aminozuren (de bouwstenen van eiwitten). In de praktijk betekent dit dat het lichaam aminozuren afbreekt tot glucose. Dit leidt tot het afbreken van spierweefsel.. De regulatie van de bloedsuikerspiegel wordt nauwlettend gereguleerd door de hormonen insuline en glucagon, geproduceerd door de alvleesklier.

Gevolgen van een overvloed aan glucose
De gevolgen van een overvloed aan glucose is simpel: dit wordt door het lichaam opgeslagen als vet. 

Hoe wordt het glucoseniveau in je bloed gereguleerd?
Het glucoseniveau in het bloed wordt streng geregeld door 2 hormonen: insuline & glucagon. Deze hormonen worden aangemaakt door de alvleesklier:

• Glucagon: verhoogt de bloedsuikerspiegel door de afbraak van glycogeen in de lever en spieren te stimuleren, 
• Insuline: ook wel ‘de sleutel tot de cel’ genoemd. Insuline verlaagt de bloedsuikerspiegel  in het bloed door spier- en vetcellen ertoe aan te zetten om glucose op te slaan als glycogeen in de lever en spieren. 

Een verstoorde hormonale balans kan leiden tot problemen zoals:

• koolhydraatverslaving
  Bij langdurige of zeer frequent een hoog bloedsuikerniveau reageert het lichaam. Aanmaak van lichaamseigen “opium” (Endorfine en Serotonine). Vergelijkbaar effect als andere harddrugs. Dus verslaving.Het lichaam weet heel snel dat deze “drugs” aangemaakt worden zodra er slechte koolhydraten gegeten worden (indirect) verslaving aan zetmeel en suikers. Heel erg onderschat mechanisme! Nagenoeg alle mensen met vetzucht zijn koolhydraten verslaafd.

• insulineresistentie
  Insulineproductie regelmatig te hoog door eten van slechte koolhydraten (kan ook voorloper van diabetes zijn). Cellen nemen insuline niet meer/slechter op – dus glucosegehalte in het bloed blijft hoog. Hierdoor wordt nog meer insuline geproduceerd. Enige cellen die geen insulineresistentie vertonen zijn vetcellen ter hoogte v.d. buik → glucose wordt hierdoor opgeslagen als vet. Verhoogd glucosehalte geeft hongergevoel → men gaat meer eten → weer meer insuline → vicieuze cirkel.

Vetten: een belangrijke opslag van energie

Vetten leveren ons energie en worden ook in het lichaam opgeslagen als energiebron. Vetten zijn een belangrijke bouwstof voor het lichaam. Zo  hebben we vetten nodig voor de opbouw en bescherming van cellen en zorgen ze o.a. voor  een goede werking van de hersenen, ogen en spieren. 

De functies van vetten: 

• bouwstof van o.a. onze celmembranen 

• isolatiemiddel het lichaam tegen de kou 

• transportmiddel van o.a. hormonen 

• oplosmiddel voor de A,D,E,K vitaminen die niet in wateroplosbaar zijn 

Wat is cholesterol? 

Cholesterol heeft een belangrijke functie in het menselijk lichaam. Zo is cholesterol nodig  voor de aanmaak van nieuwe lichaamscellen en vormt het de grondstof voor bepaalde  hormonen en de productie van gal. De lever maakt het meeste cholesterol voor het lichaam  aan en het overige wordt uit ons voedsel gehaald.  

Cholesterol is een organische verbinding en een vetachtige stof. 

Eiwitten: bouwstoffen voor een gezond lichaam

Eiwit is zowel een voedingsstof als een bouwstof voor ons lichaam. Het is aanwezig in zowel dierlijke als plantaardige bronnen. Dierlijke eiwitten vind je voornamelijk in vlees, vis, zuivelproducten zoals melk, kaas en eieren. Plantaardige eiwitten zijn te vinden in voedingsmiddelen zoals brood, graanproducten, peulvruchten en noten.

Ons lichaam bestaat grotendeels uit eiwitten, maar de eiwitten die we via voeding binnenkrijgen, hebben een andere samenstelling dan die van ons lichaam. Daarom worden ze afgebroken tot peptiden in de maag en vervolgens in de dunne darm tot aminozuren, met behulp van enzymen. Deze aminozuren worden via de darmwand in het bloed opgenomen en gebruikt voor de opbouw van alle eiwitten die ons lichaam nodig heeft.

Eiwitten kunnen worden vergeleken met een kralenketting waarbij alle kralen aanwezig zijn, maar nog niet in de juiste volgorde staan. Ons lichaam knipt deze ketting in stukjes en zet de kralen vervolgens in de juiste volgorde.

Eiwitten in ons lichaam worden voortdurend afgebroken en weer opgebouwd, een proces dat plaatsvindt in de lever, darmen en spierweefsel. Ongeveer 70% van de aminozuren uit onze voeding wordt gebruikt, terwijl de rest wordt uitgescheiden via urine of omgezet in energie.

Aminozuren, de bouwstenen van eiwitten, bestaan uit koolstof, zuurstof, stikstof en soms zwavelmoleculen. Er zijn talloze vormen van aminozuren in de natuur, wat elk eiwit uniek maakt vanwege de vele mogelijke combinaties. Het menselijk lichaam kan in totaal 22 verschillende soorten aminozuren bevatten, die op verschillende manieren aan elkaar gekoppeld zijn.

Voedingsmiddelen die rijk zijn aan eiwitten zijn onder andere:

•  vlees, vis, kip, eieren
• zuivelproducten zoals melk, kaas en yoghurt, 
• sojaproducten zoals tofu en sojamelk, 
• peulvruchten zoals bonen, linzen en kapucijners,
• noten en pinda’s.

 Vitamines en mineralen 

Vitamines en mineralen lijken erg op elkaar, maar toch is er een belangrijk verschil. Vitamines zijn organisch, komen dus uit levende organismen en worden door bepaalde dieren  of planten aangemaakt.Mineralen zijn anorganisch, komen dus uit dode organismen en worden door dieren of  planten opgenomen uit de aarde of uit voeding of water. We onderscheiden twee groepen vitamines:

1. De in vet oplosbare vitamines (vit. A, D, E en K)
2. De in wateroplosbare vitamines (overige 9 stuks)

De meeste in wateroplosbare verdwijnen gewoon via urine, maar de in vet oplosbare worden
in de weefsels opgeslagen (opstapeling). Met name vitamine D opstapeling gevaarlijk; slecht voor hart, nieren, bloedvaten (hoger dan 100 mcg).

Andere voedingsstoffen en hun rol

Alcohol levert energie maar is geen essentiële voedingsstof, en overmatig gebruik kan leiden tot gezondheidsproblemen.

In het kort, voedingsstoffen zijn cruciaal voor een gezond lichaam en een evenwichtige voeding die alle benodigde voedingsstoffen bevat, is essentieel voor het behoud van een goede gezondheid en welzijn.